Prezes UODO na konferencji PAN

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych Mirosław Wróblewski był jednym z prelegentów podczas sesji otwierającej dwudniową konferencję naukową, zorganizowaną przez Zakład Prawa Administracyjnego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Cel spotkania łączącego naukowców i urzędników to wzbudzenie refleksji nad wykorzystywaniem AI w sektorze publicznym.

W trakcie swojego wystąpienia Mirosław Wróblewski zwrócił uwagę na fundamentalne aspekty bezpieczeństwa danych osobowych związane z wdrażaniem systemów sztucznej inteligencji w administracji publicznej. Jak zauważył, „zapewnienie ich zgodności z ochroną danych osobowych jest konieczne, dlatego że 90 proc. wszystkich systemów AI było wytrenowanych na danych osobowych”, co oznacza, że „proces zmieniania dotychczasowych systemów cyfrowych na te obsługiwane przez sztuczną inteligencję nieustannie musi być poddawany ocenie skutków dla ochrony danych osobowych”.

Prezes UODO w tym kontekście wyraził przekonanie, że projektodawcy będą uwzględniali ochronę danych już na wstępnym etapie pracy nad projektami prawa dotyczącego wprowadzania sztucznej inteligencji. Dodał też, że istnieje jeszcze jeden niezwykle istotny czynnik dotykający problemu działania AI w instytucjach publicznych i administracji – to kwestia dostępu obywatela do informacji o stosowanych przez te jednostki rozwiązaniach informatycznych.

„Administracja wie, z czego korzysta, natomiast obywatel nie wie, jaki rodzaj sztucznej inteligencji pomaga w podejmowaniu decyzji, które przecież go dotyczą, zatem trzeba umożliwić adresatom decyzji administracyjnych zrozumienie przesłanek sposobu podejmowania tychże decyzji” – wyjaśnił Mirosław Wróblewski i podkreślił, że to przede wszystkim sama Konstytucja RP stanowi o prawie do odwołania się do człowieka (w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 53/16), zatem to ostatecznie decydenci ponoszą odpowiedzialność przed obywatelem i muszą dysponować pełną wiedzą na temat swoich narzędzi cyfrowych. Wymaga to wyjątkowej kontroli, uwagi oraz edukacji skierowanej do urzędników. „Należy cyfryzować administrację, ale jeśli nie będzie zaufania obywateli, nie będzie efektu sprawnej administracji” – zaznaczył prezes UODO. Jak doprecyzował, również wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego stoją za jawnością objaśniania powodów wyboru konkretnych systemów przetwarzania danych – i co więcej, wyjaśnienie ich funkcjonowania także musi być podane do informacji publicznej.

Podczas panelu otwierającego głos zabrała też Anita Noskowska-Piątkowska, szefowa Służby Cywilnej. Jak podkreśliła, „sztuczna inteligencja potrzebuje skutecznych ram prawnych i odpowiedzialnego nadzoru”, co wydaje się kluczowe, przyjmując, że – jak zwróciła uwagę – co najmniej 80 proc. urzędów w Polsce do roku 2035 będzie wykorzystywało sztuczną inteligencję.

W późniejszych panelach wykłady wygłosili m.in. również: Monika Krasińska, dyrektor Departamentu Prawa i Nowych Technologii UODO („Pozycja organu nadzorczego ds. ochrony danych osobowych w Akcie o sztucznej inteligencji”) oraz członkowie Społecznego Zespołu Ekspertów przy Prezesie UODO: mec. Roman Bieda z Akademii Leona Koźmińskiego („Konstrukcja zakazanych praktyk w zakresie sztucznej inteligencji w Akcie ws. sztucznej inteligencji”), dr hab. Arwid Mednis z Uniwersytetu Warszawskiego („Dotychczasowe obowiązki informacyjne z RODO a wymogi zapewnienia przejrzystości i wyjaśnialności przez podmioty stosujące systemy AI wysokiego ryzyka”), a także prof. Marek Świerczyński (członek Rady naukowej konferencji) z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego („Relacja między konwencją o sztucznej inteligencji oraz Aktem w sprawie sztucznej inteligencji”).

W Radzie naukowej konferencji zasiadła też zastępczyni Prezesa UODO, prof. Agnieszka Grzelak.

12 lipca 2024 r. rozporządzenie o sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act) – pierwsza w skali świata kompleksowa regulacja prawna dla systemów i modeli sztucznej inteligencji – ­zostało opublikowane w dzienniku urzędowym Komisji Europejskiej. Ten kluczowy dokument określa ramy regulacyjne dla rozwoju, wdrażania i użytkowania sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej.

Ogólnopolska konferencja naukowa odbyła się 5–6 marca 2025 r. w Instytucie Nauk Prawnych PAN w Pałacu Staszica w Warszawie. Drugiego dnia spotkania głównym jej punktem było Forum Młodych Badaczy – „Transformacja Cyfrowa Administracji – Rola AI”, którego celem jest włączenie młodych naukowców z wiodących ośrodków akademickich oraz pracowników administracji publicznej w ogólnopolską debatę naukową.